Του Λάμπρου Αναγνωστόπουλου
Ο Λαρισαίος Θεόδωρος Στάθης υπήρξε σημαντικός πανεπιστημιακός και πολιτικός, ίσως από εκείνους που εκλείπουν από την πολιτική σκηνή σήμερα. Ήταν ιδρυτικό μέλος του ΠΑΚ και αργότερα του ΠΑΣΟΚ, με το οποίο διετέλεσε βουλευτής και υπουργός. Μια πολυσχιδής προσωπικότητα που εκτός των άλλων είναι και μουσικοσυνθέτης, με πιο πρόσφατη πρωτότυπη δουλειά του να αποτελεί η μελοποίηση ποιημάτων της Ελένης Γλύκατζη- Αρβελέρ. Τον περασμένο Νοέμβριο τιμήθηκε μαζί με άλλους 13 συγγραφείς από τον Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Θεσσαλίας, για την προσφορά του στη λογοτεχνία, σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας. Τον Δεκέμβριο, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίο του «Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας» από τις Εκδόσεις «Άμμων».
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε το 1937 στην Κοιλάδα Λάρισας. Σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Βιέννης, και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, του οποίου αναγορεύτηκε διδάκτορας Θετικών Επιστημών στον τομέα της Βιοφυσικής.
Ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα και δίδαξε στα πανεπιστήμια Columbia και Manhattan College στις ΗΠΑ, και στο Πανεπιστήμιο Πατρών στην Ελλάδα. Δίδαξε, επίσης, ως επισκέπτης καθηγητής, στο Τμήμα Διπλωματικών και Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με αντικείμενα διδασκαλίας την Αμυντική Πολιτική και Εθνική Ασφάλεια, Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνή Θέματα Ασφάλειας και Συνεργασίας.
Υπήρξε γραμματέας της Παναμερικανικής Επιτροπής για την Αυτοδιάθεση της Κύπρου (1963 – 1967), πρόεδρος της αμερικανικής Αντιδικτατορικής Επιτροπής για την Δημοκρατία και την Ελευθερία στην Ελλάδα, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΚ και ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ. Στο συγκεκριμένο κόμμα διετέλεσε μέλος και αναπληρωτής γραμματέας της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων, υπεύθυνος του τομέα Ασφάλειας και Συνεργασίας.
Ήταν βουλευτής Λάρισας με το ΠΑΣΟΚ από το 1981 ως το 1990, από το 1993 ως το 1996, και από το 1997 ως το 2000 (το 1997 αντικατέστησε το Νίκο Φλώρο, του οποίου η εκλογή ακυρώθηκε).
Στις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, διετέλεσε υφυπουργός Εθνικής Άμυνας από τον Απρίλιο του 1986 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1987, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού από τον Ιούνιο του 1988 μέχρι τον Μάρτιο του 1989, και υπουργός Γεωργίας από τον Σεπτέμβριο του 1995 μέχρι τον Ιανουάριο του 1996. Στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, η θητεία του συνέπεσε με την ελληνοτουρκική κρίση του Μαρτίου 1987, την οποία χειρίστηκε μαζί με τον υπουργό Γιάννη Χαραλαμπόπουλο.
Εκτός των άλλων είναι πρόεδρος του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών. Διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος της N.B.G. Bancassurance του Ομίλου της Εθνικής Τράπεζας, καθώς και πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Κεφαλαίου του Ομίλου της Εθνικής Τράπεζας και σύμβουλος διοίκησης της Εθνικής Τράπεζας.
Συγγραφέας επιστημονικών εργασιών και των βιβλίων «Η Εθνική Άμυνα και η Αχίλλειος Πτέρνα της», «Αναζητώντας Πρότυπο Δημοκρατίας για το Σήμερα», «Θεραπεία για τις Δημοκρατίες που Πεθαίνουν», «Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας: Η Εκκλησία του Δήμου Τότε και οι Εκλογές Σήμερα» και στην αγγλική γλώσσα Therapy for Dying Democracies που κυκλοφορεί στις ΗΠΑ.
Ακόμη, έχει συνθέσει τέσσερις όπερες, Αντιγόνη με βάση την τραγωδία του Σοφοκλή, Opus Elgin: the Destruction of the Parthenon, Άλκηστις με βάση την τραγωδία του Ευριπίδη και τη Θεοδώρα της εποχής του Ιουστινιανού με την οποία και αποκαθιστά, λόγω του διασυρμού της που υπέστη, βοηθούντος και της Καθολικής Εκκλησίας, από τις ανοησίες και τα ψεύδη του Προκοπίου. Έχει συνθέσει ακόμη πλήθος κλασικών τραγουδιών και κουαρτέτα εγχόρδων. Σήμερα αρθρογραφεί σε δεκαπενθήμερη βάση στον Εθνικό Κήρυκα της Νέας Υόρκης και στην ιστοσελίδα slpress.gr που διευθύνει ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός, όπου και μπορεί κανείς να αναγνώσει όλα τα άρθρα του.
Μια ξεχωριστή σύμπραξη: Ο Θεόδωρος Στάθης μελοποιεί Ελένη Γλύκατζη- Αρβελέρ
Συνεπικουρούμενος από μια ευτυχία επαρκεστάτων μουσικών που τιμούν την καλλιτεχνία με ήθος, προσήλωση και αφοσίωση, ο Θεόδωρος Στάθης κατάφερε μετά από πολύ προσεκτική και κοπιαστική δουλειά να «ντύσει» τον πολύτροπο ποιητικό λόγο της σπουδαίας Ελληνίδας ακαδημαϊκού, βυζαντινολόγου και ιστορικού, Ελένης Γλύκατζη- Αρβελέρ. Μιλώντας στη larissanet για αυτή τη δουλειά αλλά και για την ειδική εκδήλωση που έλαβε χώρα στις 18 Σεπτεμβρίου στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ο Θεόδωρος Στάθης ανέφερε τα εξής:
«Όταν σκέφτηκα αρχικά να μελοποιήσω τα ποιήματα της Αρβελέρ, ένας καθηγητής Ιστορίας με προέτρεψε να μην το κάνω γιατί αυτά τα ποιήματα δεν μπορούν να μελοποιηθούν. Ωστόσο δεν πτοήθηκα και το κράτησα αυτό που μου είπε. Όταν άρχισα να δουλεύω τα ποιήματά της, συνειδητοποίησα ότι οι λέξεις που χρησιμοποιεί μου δημιουργούν έναν καινούργιο κόσμο. Με βοήθησαν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο θα έλεγα οι λέξεις, ώστε να δημιουργήσω αυτές τις συνθέσεις. Τα ποιήματα τα είχα βρει σε ένα βιβλίο της, ‘’Τα 600 μολύβια και 10 ποιήματα’’, που έχει γράψει η Άννα Γριμάνη. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ο Γιάννης Βακαρέλης, μου είπε ότι θα ήταν πιο σωστό να γράψω για πιάνο, γιατί εγώ είχα αρχικά στο μυαλό μου να γράψω για έγχορδα.
Έγινε λοιπόν αυτή η προσπάθεια και συνεργάστηκα με τον πιανίστα Σπύρο Σουλαδάκη και πήραν μέρος δυο τραγουδίστριες, η Ελένη Ντάβου και η Κατερίνα Σουλαδάκη. Η εκδήλωση που έγινε στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ήταν προγραμματισμένη για τις αρχές Σεπτεμβρίου, αλλά υλοποιήθηκε λίγο αργότερα από σεβασμό λόγω της κατάστασης με τις πλημμύρες στην περιοχή που κατάγομαι, στη Θεσσαλία. Η Αρβελέρ μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκε από την πρώτη μας επαφή που της εκμυστηρεύτηκα ότι σκοπεύω να μελοποιήσω τα ποιήματά της. Εκείνη τη βραδιά είπε κάτι συγκινητικό, ότι με γνώριζε από πριν ως άνθρωπο της πολιτικής που μιλούσε συνεχώς για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν και για τη δημοκρατία μας, αλλά δεν γνώριζε ότι είμαι και σπουδαίος συνθέτης. Είναι μια προσωπικότητα που ανεβάζει την αξία μας στο εξωτερικό η Αρβελέρ και τα λόγια της ήταν συγκινητικά. Συγκινητικά πράγματα για μένα είπε και ο κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας. Μάλιστα ο φίλος καθηγητής που αρχικά με απότρεψε να προχωρήσω τη δουλειά αυτή ήρθε, στο τέλος τη εκδήλωσης με βρήκε ενθουσιασμένος και μου είπε ότι έκανα έναν άθλο! Μαζί με τα εφτά ποιήματα παίχτηκαν και δυο κουαρτέτα μου, ένα με τον τίτλο ‘’Δελφικό ερώτημα’’ και το άλλο με τίτλο ‘’Μνημοσύνη’’».
Το Βραβείο επαίνου από την Ακαδημία Αθηνών και η έννοια της δημοκρατίας
Ο Θεόδωρος Στάθης ασχολήθηκε εντόνως με τα εθνικά θέματα και με ζητήματα δημοκρατίας. Στο βιβλίο του «Ο Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας», γίνεται λόγος για την τελευταία οικονομική κρίση, που ξέσπασε το 2009 με την χρεοκοπία της Leeman Brothers, η οποία αναζωπύρωσε, σε διεθνές επίπεδο, το ενδιαφέρον για την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, της οποίας χαρακτηριστικό της στοιχείο θεωρείται η εκκλησία του δήμου. Σε όλες τις φερόμενες δημοκρατίες, ιδιαίτερα, της Δύσης, ξεκίνησε ένα κίνημα που βασίζεται στο σχηματισμό συλλογικοτήτων (Citizens’ Assemblies) οι οποίες παριστάνουν την εκκλησία του δήμου, χωρίς, βεβαίως, να έχουν κάποια σχέση με αυτήν, και στέλνουν διάφορα υπομνήματα προς τις κυβερνήσεις τους παρακαλώντας τες να τα υλοποιήσουν.
Δεν διαφέρουν και πολύ από τις μονοδιάστατες αντιπολεμικές ή οικολογικές οργανώσεις. Για αυτό το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο επαίνου από την Ακαδημία Αθηνών στις 21 Δεκεμβρίου 2023. Ο ίδιος είχε σημειώσει για εκείνη την σημαντική βράβευση τα εξής: «Ξεχωριστή μέρα. Η Ακαδημία των Αθηνών μου απένειμε το βραβείο επαίνου. Οι δημοκρατίες ανά την υφήλιο περνούν σήμερα μια πολύ μεγάλη κρίση. Τα προβλήματα με το περιβάλλον, την κατάφορα άδικη κατανομή του παραγόμενου πλούτου, οι πόλεμοι και πολλά αλλά προβλήματα έχουν σχέση με αυτή την κρίση τα οποία και ο πρόεδρος της Ακαδημίας, κ. Σταθόπουλος, ανέφερε στην ομιλία του. Στο βιβλίο μου προτείνω ένα σύστημα για το ξεπέρασμα αυτής της μεγάλης κρίσης».
Άλλωστε, σχετικά με την έννοια της δημοκρατίας, είπε μιλώντας στη larissanet: «Η δημοκρατία είναι ο μόνος δρόμος με τον οποίο μπορεί να εξημερωθεί ο άνθρωπος από την βαρβαρότητα που παράγεται από τη στάση ζωής: ο καθένας για πάρτη του και ο δρόμος για να παραχθούν πολιτισμένες κοινωνίες στη βάση των αξιωματικών αρχών της δημοκρατίας με κορυφαία την ελευθερία έκφρασης απόψεων με την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι αυτές δεν περιορίζουν την ελευθερία των άλλων συμπολιτών. Στην πραγματική δημοκρατία δεν μπορεί να λέει ο καθένας ότι του καπνίσει!».